ഇന്നത്തെ സിനിമയിൽ സാമൂഹിക പ്രസക്തിയുള്ള സിനിമകളുടെ കാര്യം ചിന്തിക്കുമ്പോൾ നമുക്ക് ഒട്ടും മാറ്റി നിർത്താനാവാത്ത ഒരു പേരാണ് അമീർ ഖാന്റേതു. ഖാൻ ചിലപ്പോൾ ‘ആക്ടിവിസ്റ്റ്’ എന്ന രീതിയിൽ പോലും പ്രവർത്തിക്കാറുണ്ട് എന്തുതന്നെയായാലും , ‘മനസ്സാക്ഷിയുടെ സിനിമ’ എന്ന് തോന്നിപ്പിക്കുന്നരീതിയിൽ തന്റെ ചിത്രങ്ങലിലുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ സമർത്ഥമായ വിനിയോഗത്തെ ഒരു പ്രേക്ഷകനും നിഷേധിക്കാനാവില്ല. യാദൃശ്ചികമല്ല, കുറച്ച് വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ്, സത്യമേവ് ജയതേയുടെ ജനപ്രീതിയുടെ കൊടുമുടിയിൽ, മാധ്യമങ്ങൾ ഖാനെ പ്രശംസിച്ചു. ‘ഇന്ത്യയുടെ മനഃസാക്ഷി സൂക്ഷിപ്പുകാരൻ’ എന്ന നിലയിൽ,
2012-ലെ ടൈം മാഗസിൻ ഖാനെക്കുറിച്ചുള്ള കവർ പ്രൊഫൈലിൽ നിന്ന്, സാമൂഹിക മാറ്റത്തിന്റെ ഒരു മാധ്യമമായി സിനിമയോടുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഹൃദയത്തിന്റെ താൽപ്പര്യം നിങ്ങൾക്ക് തിരിച്ചറിയാൻ കഴിയും. താരേ സമീൻ പർ, 3 ഇഡിയറ്റ്‌സ്, ദംഗൽ തുടങ്ങിയ ഖാൻ അഭിനയിച്ച ചിത്രങ്ങൾ ഒരു പക്ഷേ മികച്ച വിനോദ സിനിമകൾ തന്നെയായിരുന്നു എങ്കിലും ആരുമറിയാതെ അദ്ദേഹം അതിലൂടെ പറഞ്ഞുവച്ച സംമോഹിക പ്രസക്തിയുള്ള വൈശ്യനാണ് ഇന്നത്തെ യവലിയ ഒരു വിഭാഗം യാഥാസ്ഥിക സമൂഹത്തിനു ഒട്ടും ദഹിക്കാവുന്നതല്ല. ഒരു എന്റർടെയ്‌നർ എന്ന നിലയിലുള്ള തന്റെ റോളിനെക്കുറിച്ച് ടൈം മാഗസിൻ ചോദിച്ചപ്പോൾ, താരം മറുപടി പറഞ്ഞു, “ഇത് സമൂഹത്തിന് നന്മ കൊണ്ടുവരാനും ആളുകളുടെ ചിന്താഗതിയെ സ്വാധീനിക്കാനും സാമൂഹിക ഘടനയെ കൂടുതൽ ശക്തമാക്കാനുമാണ് താനെന്നനടൻ എന്നാണ്.
അതേപോലെ ഒട്ടും തന്നെ വിസ്മരിക്കാൻ പാടില്ലാത്ത മറ്റൊരു ബോളിവുഡ് സൂപ്പർതാരമാണ് അക്ഷയ് കുമാർ. തന്റെ അതിശക്തമായ സ്വാധീനത്തെ അതി വിദഗ്ദ്ധമായി സംമോഹിക മാറ്റത്തിനുതങ്ങുന്ന മെസ്സേജുകൾ നൽകാൻ അദ്ദേഹം സമീപ കാലത്തേ തന്റെ ചിത്രങ്ങൾ മെച്ചപ്പെട്ട രീതിയിൽ വിനിയോഗിച്ചു എന്ന് പറയുനനത്തിൽ തേളും അതിശയപ്പെടാനില്ല. ഗോൾഡ്, പാഡ്മാൻ, ടോയ്‌ലറ്റ്: ഏക് പ്രേം കഥ, എയർലിഫ്റ്റ് എന്നിവയുടെ വിജയം തെളിയിക്കുന്നതു അത് തന്നെ ആണ്. ഈ ചിത്രങ്ങളുടെ , ബോക്‌സ് ഓഫീസിലേക്ക് പോകുമ്പോൾ, ചിത്രങ്ങളിലെ വിഷയങ്ങളുടെ സമയോചിതമായ മാറ്റം അദ്ദേഹത്തിന് അർഹിക്കുന്ന പ്രതിഫലം നൽകി. എപ്പോഴെങ്കിലും ‘പാട്രിയറ്റ് ഓഫ് ദ ഇയർ’ അവാർഡ് ആരംഭിക്കാൻ സർക്കാർ തീരുമാനിച്ചാൽ, ബോളിവുഡിലെ രണ്ട് ശക്തരായ ഖാൻ . തമാശകൾ മാറ്റിനിർത്തിയാൽ, അമീർ ഖാനും ഖാനും അക്ഷയ് കുമാറും തമ്മിലുള്ള മത്സരത്തിന് ഇടയാക്കണം എന്നാണ് ആഗ്രഹം, പെൺ ഭ്രൂണഹത്യ, ദുരഭിമാനക്കൊല, ജാതീയത, തുറസ്സായ മലമൂത്രവിസർജ്ജനം, ആർത്തവ ശുചിത്വം, ശുചിത്വം എന്നിവ പോലുള്ള പ്രശ്‌നങ്ങൾ മുഖ്യധാരായിലേക്കെത്തിച്ചു ശക്തമായ സ്വാധീനം സമൂഹത്തിൽ ചെലുത്തി. ഒരർത്ഥത്തിൽ ഈ വാണിജ്യ താരങ്ങൾ സാമൂഹിക ഉത്തേജകമായി വർത്തിക്കുമ്പോൾ, അവർക്ക് ഭൂമിയിൽ എത്രത്തോളം യഥാർത്ഥ മാറ്റം പ്രചോദിപ്പിക്കാൻ കഴിഞ്ഞുവെന്ന് അറിയില്ല.
1. രംഗ് ദേ ബസന്തി
രംഗ് ദേ ബസന്തിയുടെ സംവിധായകനും നിർമ്മാതാവുമായ രാകേഷ് ഓം പ്രകാശ് മെഹ്‌റ അടുത്തിടെ ഒരഭിമുഖത്തിൽ പറഞ്ഞതെന്തെന്നാൽ “രംഗ് ദേ ബസന്തി എന്ന സൂപ്പർ ഹിറ്റ് ചിത്രം ആദ്യമായി പുറത്തിറങ്ങിയപ്പോൾ, അത് സിനിമാ പ്രേക്ഷകരിൽ മാത്രമല്ല, ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ മുഴുവൻ കൂട്ടായ ബോധത്തിലും വലിയ സ്വാധീനം ഉണ്ടാക്കിയിരുന്നു ,” . മികച്ച കഥാ സന്ദർഭത്തിനും പ്രശംസനീയമായ അഭിനയത്തിനും ആപേക്ഷികമായ – വാസ്തവത്തിൽ, വളരെ ആപേക്ഷികമായ – ഇന്ത്യയുടെ അസ്വസ്ഥതയ്ക്കുമാന് ഈ ചിത്രം ഇത്രയും വലിയ സൂപ്പർ ഹിറ്റായതിൽ നാം നന്ദി പറയേണ്ടത്.
2006-ൽ, മെഹ്‌റയ്ക്ക് അപ്പോഴത്തെ രാജ്യത്തിന്റെ രാഷ്ട്രീയ സാഹചര്യം ഭംഗിയായി സ്ക്രീനിലേക്ക് പകർത്താൻ കഴിഞ്ഞു, അത് അവിടെ നിന്ന് പതിനഞ്ചു വർഷത്തിന് ശേഷവും ഇന്നും പ്രസക്തമാണ് എന്നുള്ളിടത്താണ് നമ്മുടെ രാജ്യത്തിൻറെ പുരോഗതിയെ കാണണ്ടത്, അത് ഐ[പ്പോൾ നടക്കുന്ന കർഷക സമരമോ പൗരത്വ ഭേദഗതി ബില്ലോ അങ്ങനെജാതി രാഷ്ട്രീയം പറഞ്ഞുള്ള വോട്ടു തേടലോ അഴിമതി രാഷ്രീയമോ കുടുംബ വാഴ്ചയോ അങ്ങനെ പലതും.
രാജ്യത്തെ യുവാക്കൾ അനീതിയുടെ പേരിൽ സിറ്റിംഗ് സർക്കാരിനെ എതിർക്കുകയും രാജ്യത്തെ അഴിമതി രാഷ്ട്രീയം പുറത്തുകൊണ്ടുവരാൻ ശ്രമിക്കുകയും ഒടുവിൽ അതിന്റെ വില നൽകുകയും ചെയ്യുന്നതിന്റെ കഥയാണ് മെഹ്‌റ തന്റെ ചിത്രത്തിലൂടെ വരച്ചു കാട്ടുന്നത്
തങ്ങളുടെ പ്രിയ സുഹൃത്ത് വിമന്റെ തെറ്റായ മരണത്തിൽ സ്യൂ മക്കെൻസിയ്‌ക്കൊപ്പം ഡൽഹി യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി വിദ്യാർത്ഥികൾ (ആമിർ ഖാൻ, കുനാൽ കപൂർ, സിദ്ധാർത്ഥ്, ശർമാൻ ജോഷി, സോഹ അലി ഖാൻ) സമാധാനപരമായി പ്രതിഷേധിക്കുന്ന ഒരു രംഗമാണ് രംഗ് ദേ ബസന്തിയിലുള്ളത്. ഇന്ത്യാ ഗേറ്റിൽ ലെഫ്റ്റനന്റ് അജയ് സിംഗ് റാത്തോഡ്.
സര്കാക്കറിന്റെ അനുഭവ പൂർണമായ പ്രതികരണം ലഭിക്കാതെ വരുമ്പോൾ പ്രതിഷേധക്കാർ കാര്യങ്ങൾ തങ്ങളുടെ കൈയിലെടുക്കാൻ ശ്രമിക്കുകയും. പോളിസി അതിശക്തമായും നിഷ്‌ഠോരമായും ഇടപെടുകയും അവരെ അവിടെ നിന്നും മാറ്റുകയും ചെയ്യുന്നത് അതിഭംഗിയായി പകർത്തിയെടുത്തപ്പോൾ അതിനു ഇന്നത്തെ സാഹചര്യത്തിലെ പല സമരങ്ങളോടും താദാത്മ്യം പ്രാപിക്കാൻ കഴിഞ്ഞു എന്നുള്ളത് വലിയ വസ്തുതയാണ്.ഇപ്പോൾ, ഡൽഹിയിലെ കർഷകരുടെ രോഷത്തിൽ നിന്നുള്ള സമീപകാല ദൃശ്യങ്ങൾ മേൽപ്പറഞ്ഞ രംഗത്തുമായി അസാധാരണമായ സാമ്യം പങ്കിടുന്നു. ഒരു ദശാബ്ദത്തിനു ശേഷം നടക്കുന്ന സംഭവങ്ങളുടെ സത്യസന്ധമായ ചിത്രീകരണത്തിന് രംഗ് ദേ ബസന്തി കാലാതീതമായി തുടരുന്നു. പലർക്കും ഇത് ഒരു ഉണർവ് വിളിയായി പ്രഖ്യാപിക്കപ്പെടുന്നു.
ഒരു മാസ്റ്റർപീസ് എന്ന് ലേബൽ ചെയ്യപ്പെടുമ്പോൾ തന്നെ പ്രേക്ഷകർക്ക് ഒരു സാമൂഹിക സന്ദേശവുമായി എമാറാൻ രംഗ് ദേ ബസന്തിക്ക് കഴിഞ്ഞു. 15 വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷവും ബോളിവുഡിൽ നിന്ന് ഒരു മിന്നുന്ന കാര്യത്തിന് നമ്മൾ സാക്ഷ്യം വഹിച്ചിട്ടില്ല.
2. പികെ
ഒരുപാട് വിവാദങ്ങളും പ്രതിഷേധങ്ങളും ഏറ്റുവാങ്ങിയ ഒരു അമീർഖാൻ ചിത്രമാണ് പികെ. പക്ഷേ സമൂഹത്തിൽ മതത്തിന്റെയും അനാചാരത്തിന്റെയും പൊള്ളയായ വിശ്വാസ സങ്കല്പങ്ങളുടെയും പേരിൽ മനുഷ്യൻ എന്തുമാത്രം അകന്നിരിക്കുന്നു. അവന്റെ ചിന്തകളും വിചാരങ്ങളും വിൿരങ്ങളും മത്തനും മതാചാരങ്ങൾക്കും അടിയറവ് വച്ചിരിക്കുന്നു എന്ന് ചിത്രം വിളിച്ചു പറയുമ്പോൾ മതത്തിൽ അടിയുറച്ചു ജീവിക്കുനന് മതാചാരങ്ങൾ ജീവവായുമായി ജീവിക്കുന്ന അന്ധമായ ഒരു സമൂഹത്തിൽ അതിന്റെ ശക്തങ്ങളായ പ്രതിഫലനം തീർച്ചയായും ഉണ്ടാകും എന്നതിൽ സംശയമില്ല. പി കെ പറഞ്ഞു വയ്ക്കുന്ന കാര്യങ്ങൾ അത്രമേൽ ഉണ്ട്. ഓരോ സെനും ഈ സമൂഹത്തിന്റെ കപട സദാചാരത്തിന്റെയും പൊള്ളയായ മത ബോധത്തിന്റെയും വർഗീയതയുടെയും ചേരിതിരിവിന്റെയും നേർക്കുള്ള കനത്ത പ്രഹരണങ്ങൾ തന്നെയാണ്.
ഒരു കഥാപാത്രമായി പികെ ശൂന്യമായ സ്ലേറ്റിലാണ്. സാംസ്കാരികമോ ധാർമ്മികമോ ആയ പക്ഷപാതങ്ങളൊന്നുമില്ലാതെ, ഒരു അജണ്ടയില്ലാതെ ആണ് ആ കഥാപത്രം മനുഷ്യ ആചാരങ്ങളെയും കാപട്യത്തെയും ചോദ്യം ചെയ്യുന്നത്.
അദ്ദേഹത്തിന് നിർവചിക്കപ്പെട്ട മതം ഇല്ലെങ്കിലും (അല്ലെങ്കിൽ ഒരുപക്ഷെ കാരണം) ഒരു സ്രഷ്ടാവിൽ പികെക്ക് ശക്തവും ഉറച്ചതുമായ വിശ്വാസമുണ്ട്. ദൈവത്തെ തേടിയുള്ള യാത്ര വിശ്വാസത്തിന്റെ ആണിക്കല്ലാണ്. ആ ആത്മീയ തിരച്ചിൽ അക്ഷരാർത്ഥത്തിലുള്ള ഒന്നാക്കി മാറ്റുന്നത് മതം എങ്ങനെ പ്രവർത്തിക്കുന്നു എന്നതിന്റെ സത്യസന്ധമായ പ്രതിനിധാനം നൽകാൻ കഴിയും.
ആത്മീയതയും സന്ദേഹവാദവും പരസ്പര വിരുദ്ധമായ ശക്തികളല്ല, പരസ്പര ബന്ധമുള്ള സഹജവാസനകളാണെന്ന് സിനിമ അറിയിക്കുന്നു. ചോദ്യം ചെയ്യുന്നത് അപലപിക്കലല്ല, ദൈവത്തോട് അടുക്കാനുള്ള പികെ ചോദ്യങ്ങൾ മതത്തെ അപകീർത്തിപ്പെടുത്താനല്ല. അവൻ വിശ്വാസത്തെ തന്നെയല്ല, ആചാരങ്ങളെയും നിയമങ്ങളെയും ബാഹ്യമായ കെണികളെയും ചോദ്യം ചെയ്യുന്നു. വസ്ത്രങ്ങൾ, ഭാഷ, പ്രാർത്ഥനയുടെ വ്യത്യസ്ത രീതികൾ എന്നിവ വിശ്വാസത്തെ നിർവചിക്കുന്നില്ല, ഇവയൊന്നും തന്നെ മോശമല്ലെങ്കിലും, അവ ചിലപ്പോൾ നമ്മെ കൂടുതൽ വിശകലനം ചെയ്യുന്നതിൽ നിന്നും പഠിക്കുന്നതിൽ നിന്നുമൊക്കെ തടഞ്ഞേക്കാം എന്ന് സിനിമ അറിയിക്കുന്നു.
സിനിമയുടെ ചോദ്യം ചെയ്യുന്ന സമീപനം മതത്തിന് മാത്രമല്ല, സമൂഹത്തിലേക്കും സംസ്‌കാരത്തിലേക്കും വ്യാപിപ്പിക്കാം. കാപട്യങ്ങൾ പലപ്പോഴും നല്ല പെരുമാറ്റമായി മറഞ്ഞിരിക്കുന്ന തു എങ്ങനെയാണ് എന്ന് നാം നമനസിലാക്കാതെ അവയെല്ലാം നല്ലതാണു എന്നും ശെരിയാണ് എന്നുമുള്ള ഉറച്ച മൂഢ വിശ്വാസത്തിൽ നാം ഇരിക്കുകയാണ് എന്ന് സിനിമ വിളിച്ചു പറയുന്നുണ്ട്.
പുത്തൻ കണ്ണുകളും പുതിയ വീക്ഷണവും ഉപയോഗിക്കണമെന്ന് പികെ നമ്മെ ഓർമ്മിപ്പിക്കുന്നു, അത് പരിഹരിക്കാൻ ഞങ്ങൾ തയ്യാറാണെങ്കിൽ “അതിനുള്ള വഴി” വളരെ മികച്ചതായിരിക്കുമെന്ന് നമ്മളോട് ചിത്രം പറയുന്നു. നമ്മെത്തന്നെയും നമുക്കുചുറ്റും ആഴത്തിൽ വേരൂന്നിയ മുൻവിധികളെയും ചോദ്യം ചെയ്യുന്നത് കാലോചിതമല്ല, ആവശ്യമാണെന്ന് അമീർഖാൻ ചിത്രം നമ്മെ ഓർമ്മിപ്പിക്കുന്നു
പികെയിൽ അനുഷ്‌ക ശർമ്മയും ആമിർ ഖാനുമാണ് നായികമാർ. – ഫോട്ടോ കടപ്പാട്: koimoi.com
മതപരമായ കൃത്രിമത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അത്തരം ബെഞ്ച്മാർക്ക് വ്യാഖ്യാനങ്ങൾ OMG – ഓ മൈ ഗോഡ്! 2012-ൽ ചെയ്തു, പക്ഷേ കടിച്ചുതൂങ്ങാതെ. ഓം – ദൈവമേ! മൂർച്ചയുള്ള ആക്ഷേപഹാസ്യമായിരുന്നു, അത് പികെയേക്കാൾ മിടുക്കനും രസകരവുമാകാം, പക്ഷേ അത്ര ഹൃദ്യവും ജീവിതത്തെ സ്ഥിരീകരിക്കുന്നതുമല്ല.
സ്‌നേഹിക്കുന്ന ഒരാൾക്ക് വേണ്ടി വിചിത്രമായ ലോകവീക്ഷണത്തിൽ പികെ കച്ചവടം ചെയ്യുന്നു. എവിടെ OMG – ഓ മൈ ഗോഡ്! മുഖത്തേറ്റ അടിയായിരുന്നു, വളരെ ആവശ്യമായ ഉണർവ് കോളായിരുന്നു, ഞങ്ങൾ എല്ലാം ശരിയാകുമെന്ന് ഓർമ്മിപ്പിക്കുന്ന ഒരു ഊഷ്മള ആലിംഗനമാണ് പികെ. അത് ചവറ്റുകുട്ടയിൽ ഇടാതെ സമൂഹത്തിലേക്ക് ഒരു കണ്ണാടി ഉയർത്തിപ്പിടിക്കുന്നു.
ആളുകൾക്ക് ശരിയായ ആശയമുണ്ട് – നമ്മൾ രക്ഷയിൽ നിന്ന് കുറച്ച് ചോദ്യങ്ങൾ മാത്രം. വിദ്വേഷം പടർത്താൻ ചിലർ മതത്തെ ഉപയോഗിക്കുകയാണെങ്കിൽ, അത് സ്നേഹം പ്രചരിപ്പിക്കാനുള്ള ഉപകരണമായി ഉപയോഗിക്കേണ്ടത് നമ്മളിലാണ്.
ദൈവമനുഷ്യരുടെയും സുവിശേഷീകരണത്തിന്റെയും അയക്കലുകൾ സമർത്ഥമായി അനുകരിക്കപ്പെടുന്നു. മോഷ്ടിച്ച ശേഷവും മർദിക്കാതിരിക്കാൻ പികെ തന്റെ മുഖത്ത് ദേവതകളുടെ സ്റ്റിക്കറുകൾ ഒട്ടിക്കുന്ന ഒരു രംഗം, മതത്തെ പരാമർശിച്ചാൽ ദൈവത്തിന് വേണ്ടി സംസാരിക്കുമെന്ന് കരുതുന്നവരെ ഏതെങ്കിലും വിമർശനത്തിൽ നിന്ന് സംരക്ഷിക്കുന്ന രീതിയെ ഓർമ്മിപ്പിക്കുന്നു.
